Thế nào là bệnh mạn tính?

Bệnh mạn tính là một tình trạng ảnh hưởng đến sức khỏe và kéo dài trong nhiều tháng hoặc nhiều năm. Thông thường, không có cách chữa trị bệnh mạn tính, người bệnh buộc phải kiểm soát các triệu chứng hàng ngày.

1. Bệnh mạn tính là gì?

Theo định nghĩa của Trung tâm thống kê Y tế quốc gia Hoa Kỳ, bệnh mãn tính là một căn bệnh tồn tại trong thời gian dài, khoảng từ 3 tháng đến nhiều hơn 1 năm. Nhìn chung, các bệnh mạn tính không thể phòng ngừa được bằng vắc-xin hay chữa khỏi bằng thuốc, cũng không thể tự khỏi. Tuy nhiên bạn vẫn có thể sống chung với bệnh và kiểm soát các triệu chứng hàng ngày theo hướng dẫn của bác sĩ. Bệnh cũng có thể trải qua các chu kỳ như phát triển nặng, được kiểm soát hoặc ổn định.

Tính đến năm 1998, có khoảng 80% người Mỹ trên 65 tuổi đang gặp phải ít nhất một tình trạng sức khỏe mãn tính. Các hành vi gây hại cho sức khỏe - đặc biệt là sử dụng thuốc lá, ít hoạt động thể chất và thói quen ăn uống không lành mạnh - chính là những tác nhân chính hàng đầu gây ra các bệnh mãn tính. Bệnh mạn tính có xu hướng trở nên phổ biến hơn ở người cao tuổi.

Xung quanh câu hỏi nên dùng từ bệnh mãn tính hay mạn tính, có ý kiến cho rằng dùng bệnh mãn tính hay mạn tính đều được và có cùng một ý nghĩa. Tuy nhiên từ Hán Việt “Mạn” có nghĩa là: từ từ, chậm chạp, đến dần dần. Do đó thuật ngữ “Mạn tính” được ưa dùng và có tính chính xác hơn.

2. Các bệnh mạn tính thường gặp

Các bệnh mạn tính thường gặp ở người già sinh sống tại những nước phát triển bao gồm:

2.1. Viêm khớp

Viêm khớp và các tình trạng liên quan là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến mất khả năng vận động, ảnh hưởng đến gần 43 triệu người Mỹ. Mặc dù có nhiều biện pháp can thiệp để viêm khớp hiệu quả, nhưng hiện nay vẫn chưa được sử dụng rộng rãi. Tập thể dục thường xuyên với cường độ vừa phải mang lại rất nhiều lợi ích cho những người bị viêm khớp, giúp họ giảm đau khớp và cứng khớp, xây dựng cơ bắp khỏe mạnh quanh khớp, cũng như tăng tính linh hoạt và sức bền.

2.2. Bệnh tim mạch

Bệnh tim mạch, bao gồm đau tim và đột quỵ, đang trở thành mối lo ngại ngày càng tăng ở Mỹ, là nguyên nhân tử vong hàng đầu của quốc gia này. Ba hành vi vừa ảnh hưởng xấu đến sức khỏe, vừa là nguy cơ rõ rệt dẫn đến bệnh tim bao gồm:

• Hút thuốc lá;
• Ít vận động thể chất;
• Dinh dưỡng kém.

Từ bỏ những thói quen có hại này rất quan trọng trong việc ngăn ngừa và kiểm soát bệnh tim.

2.3. Ung thư

Ung thư là nguyên nhân gây tử vong phổ biến thứ hai ở Mỹ. Đa phần các trường hợp ung thư được kiểm soát thông qua phòng ngừa, phát hiện sớm và điều trị tích cực. Để giảm tỷ lệ mắc các bệnh ung thư, cần loại bỏ các yếu tố nguy cơ và cải thiện môi trường sống. Người dân cũng nên chủ động sàng lọc ung thư định kỳ để kịp thời phát hiện và được chăm sóc y tế phù hợp.

- Ung thư đại trực tràng:

Chiếm 10% tổng số ca tử vong do ung thư, là nguyên nhân gây tử vong đứng hàng thứ hai cho các bệnh nhân ung thư ở Mỹ. Nguy cơ phát triển ung thư đại trực tràng tăng theo độ tuổi. Không hoạt động thể chất thường xuyên, chế độ ăn ít trái cây, rau và chất xơ nói chung, béo phì, uống rượu và hút thuốc lá có thể góp phần vào nguy cơ ung thư đại trực tràng.

Ba công cụ sàng lọc là soi đại tràng sigma linh hoạt, nội soi đại tràng và xét nghiệm máu trong phân (FOBT) được chấp nhận và sử dụng rộng rãi để phát hiện ung thư đại trực tràng ở giai đoạn sớm nhất - khi mà các biện pháp điều trị phát huy hiệu quả cao nhất. Năm 1999, 66% người Mỹ ≥ 50 tuổi cho biết họ đã không được nội soi đại tràng sigma hoặc nội soi đại tràng trong vòng 5 năm qua và 79% cho biết họ không được xét nghiệm máu trong phân trong năm vừa rồi.

- Ung thư vú:

Được phát hiện dễ dàng ở giai đoạn sớm bằng cách chụp nhũ ảnh. Khoảng 76% các trường hợp được chẩn đoán mắc bệnh ung thư vú là phụ nữ từ 50 tuổi trở lên.

2.4. Tiểu đường

Tiểu đường là một bệnh mãn tính nghiêm trọng, gây nhiều thiệt hại và ngày càng phổ biến. Những chiến lược chính để ngăn ngừa bệnh tiểu đường diễn tiến nặng bao gồm:

• Phát hiện sớm;
• Cải thiện chăm sóc sức khỏe;
• Tự quản lý bệnh.

Theo thống kê, có khoảng 7 triệu người từ 65 tuổi trở lên mắc bệnh tiểu đường, hầu hết là bệnh tiểu đường loại 2.

2.5. Động kinh và co giật

Động kinh và co giật ảnh hưởng đến khoảng 2,3 triệu người Mỹ, gây thiệt hại ước tính khoảng 12,5 tỷ đô la Mỹ. Mọi lứa tuổi đều có thể mắc bệnh, nhưng đặc biệt ảnh hưởng đến trẻ nhỏ và người già. Khoảng 10% người Mỹ bị động kinh, và khoảng 3% được chẩn đoán mắc bệnh động kinh ở tuổi 80.

2.6. Béo phì

Béo phì rất phổ biến ở người Mỹ tất cả các nhóm tuổi. Hiện nay, tỷ lệ béo phì ở người trưởng thành đã tăng gấp đôi so với năm 1980. Những người béo phì hoặc thừa cân có nguy cơ cao mắc:

• Bệnh tim;
• Tăng huyết áp;
• Tiểu đường;
• Các vấn đề về khớp xương;
• Một số bệnh ung thư.

2.7. Các vấn đề sức khỏe răng miệng

Sức khỏe răng miệng là một vấn đề quan trọng, nhưng thường bị bỏ qua trong chăm sóc sức khỏe nói chung và người cao tuổi nói riêng. Những bệnh lý liên quan đến nha khoa có thể gây đau đớn về thể chất lẫn tâm lý, cũng như ảnh hưởng đến khả năng nói chuyện, ăn nhai và ngăn cản người bệnh có được một chế độ dinh dưỡng đa dạng.

Ngoài ra, hen suyễn và trầm cảm cũng là những bệnh mạn tính thường gặp ở các độ tuổi khác nhau.